Öğretmenlik mesleği, Türkiye’de giderek değersizleşiyor ve eğitimciler, fiyatlı, kontratlı, takımlı ve özel bölümde çalışanlar olarak dört farklı kategoriye ayrılıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne getirilen Öğretmenlik Meslek Kanunu teklifi ise bu ayrımcılığı daha da derinleştiriyor. Meslek örgütleri, bu durumu “öğretmenlere darbe” olarak nitelendiriyor.
BirGün’ün aktardığına nazaran, Eğitim Sen Genel Başkanı Kemal Irmak, ücretli öğretmenlerin durumuna dikkat çekerek, “Bu eğitimciler yerine öteki bir öğretmen gelirse, işten çıkarılma tehdidi altında çalışıyorlar” diyor. Fiyatlı öğretmenler ders başı fiyat alıyor, sigortaları eksik yatırılıyor ve bayramlarda ile yaz tatillerinde maaş alamıyorlar.
Sözleşmeli öğretmenler, atanmalarının akabinde birinci üç yıl rastgele bir disiplin soruşturmasında mukaveleleri sonlandırılabiliyor. Bu mühlet zarfında özlük haklarının birçoklarından yoksun kalıyorlar ve eş durumu tayinleri lakin üç yıl sonunda yapılabiliyor.
Özel dalda çalışan öğretmenler, meçhul kontratlar ve düşük fiyatlarla karşı karşıya. Bilhassa hamilelik üzere durumlarda iş teminatları büyük risk altında. Özel Kesim Öğretmenleri Sendikası Hukuk Sekreteri Umut Erkurt, “Özel okullarda çalışan öğretmenler, işten çıkarılma tehdidi altında teminatsız olarak çalışıyorlar” biçiminde konuştu.
MEB’in öğretmen tanımları
Ücretli öğretmenler
Sözleşmeli öğretmenler
Sözleşmeli öğretmenlik sistemi 15 Temmuz 2016 sonrasında yayımlanan 668 Sayılı Kanun Kararında Kararnameler (KHK) ile uygulanmaya başladı. Takımlı öğretmenler üzere KPSS ve mülakat kademesinden geçen ve atandıkları bölgede en az 3 yıl boyunca kontratlı olarak çalışan eğitimciler kontratlı öğretmen olarak tanımlanıyor. Atandıkları okulda 3 yılı dolduran öğretmenler takıma geçiş yaparak 1 yıl da takımlı olarak atandığı kurumda çalışmak zorundalar. Lakin kontratlı öğretmenlerin kontrat müddeti sonunda kontratlarının yenilenmesi yönetimin keyfiyetine bağlı. Kontratlı öğretmenler takımlı öğretmenlerle tıpkı işi yapmasına rağmen eğitim kurumlarına yönetici olarak görevlendirilemiyor. Doğum müsaadesi kontratlı öğretmene bir yıl verilirken takımlı öğretmene iki yıl veriliyor.
Özel kesim öğretmenleri
MEB’e bağlı özel okullarda vazife yapan öğretmenler, toplumda özel kesim öğretmenleri olarak tanımlanıyor. Taban maaş hakkı bulunmayan ve devlette çalışan takımlı öğretmenlerden düşük maaş alan eğitimcilerin bir kısmının da yaz aylarında ne fiyatları ne de sigortaları yatırılıyor. Özel okullarda kontratlı olarak misyon yapan öğretmenler, kamudaki meslektaşları ile birebir özlük haklarına da sahip değiller. Özel okullardaki öğrencilerin yıllık eğitim, yemek, servis ya da kırtasiye fiyatlarına yansıyan artırımlar tıpkı oranda öğretmen maaşlarına yansımıyor.
Kadrolu öğretmenler
MEB’e bağlı kamu okullarında memur olarak vazife yapan eğitimciler, takımlı öğretmen olarak tanımlanıyor. Öğretmenlerin ataması, KPSS ve mülakatın akabinde gerçekleştiriliyor. Lakin 2022’de Öğretmenlik Meslek Kanunu’na eklenen “öğretmenlikte meslek basamakları” ile eğitimciler ortasında hiyerarşi yaratıldı. Kıdemle değil imtihanla “uzman” ve “başöğretmen” unvanı alan eğitimciler bununla birlikte özlük haklarında da ayrıştırıldı.