Birçok uzman, 2024 Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülen çalışmaların, yapay zekânın bilimsel araştırmalarda dönüm noktası olduğunu ortaya koyduğu görüşünü paylaştı.
Uzmanlar, 2024 Nobel Kimya Ödülü’nü kazandıran çalışmaları ve bunların muhtemel sonuçlarını CNN’e kıymetlendirdi.
İsveç’teki Karolinska Enstitüsünde Tıbbi Genetik Profesörü ve İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi üyesi olan Anna Wedell, Demis Hassabis ve John Jumper‘a bu yılki mükafatı kazandıran “protein yapı tahmini” alanındaki çalışmaların, kimyada bir “dönüm noktası” olduğuna dikkati çekti.
Wedell, Hassabis ve Jumper’ın, 200 milyon proteinin neredeyse tamamının yapısını kestirim eden yapay zekâ modeli AlphaFold2’yi herkesin kullanımına sunduğunu belirtti.
Söz konusu yapay zekâ modelini, ender hastalıklar alanındaki çalışmalarında kendisinin de kullandığını lisana getiren Wedell, bu model sayesinde çok farklı alanlarda “sıçrama” yapılabileceğini kaydetti.
Clarivate’in Bilimsel Bilgi Enstitüsünden Araştırma Analizi Başkanı David Pendlebury, Hassabis ve Jumper’ın makalesine 16 binden fazla defa atıfta bulunulmasını, “eşi gibisi görülmemiş ve bu çalışmanın ihtilal niteliğindeki tesirini yansıtan bir durum” diye nitelendirdi.
61 milyon bilimsel makaleden yalnızca yaklaşık 500’üne 10 binden fazla atıf yapıldığını aktaran Pendlebury, yapay zekânın araştırmadaki dönüşümsel rolünün hem fizik hem kimya dalında, üst üste ödül almasının “benzersiz” olduğunu söyledi.
Dünyanın en eski bilimsel akademisi Kraliyet Topluluğunun başkanı Adam Smith, AlphaFold’un geliştiricilerine verilen mükafatın, “yapay zekânın bilimdeki dönüştürücü rolünün açık bir halde tanındığını” gösterdiğini belirtti.
Smith, “Demis, alanın öncü araştırmacılarından biri olmasının yanı sıra bilimin büyük zorluklarının üstesinden gelebilecek ve tüm toplum için yararlı olacak bir yapay zekâ vizyonunu savundu.” tabirini kullandı.
AlphaFold2
Nature mecmuasında yer alan makaleye göre, Google’ın yapay zekâ şirketi DeepMind çatısı altında geliştirilen yapay zekâ modeli AlphaFold2 (AF2), amino asit dizilerinden proteinlerin üç boyutlu yapılarını iddia etmeye yarıyor.
Protein yapısının iddiası, biyoloji ve kimyadaki “en zor” sorunlardan biri olup 50 yıldır bilim insanlarının uğraştığı bir alan olarak öne çıkıyor.
AlphaFold2’nin ortaya çıkışı, protein yapısı kestiriminde “benzeri görülmemiş” bir ilerleme teşkil ediyor.
Bu yapay zekâ modeliyle 200 milyondan fazla proteinin yapısının varsayım edilip yayınlanması, bilhassa biyoloji ve tıp alanlarında olmak üzere, bilim topluluğunda büyük “heyecan” uyandırdı.
AlphaFold2’nin yapısal biyoloji ve ilaç keşfi, protein tasarımı, protein işlevinin varsayımı üzere protein yapısı bilgisine gereksinim duyan araştırma alanları üzerinde değerli bir tesirinin olacağı bedellendiriliyor.
Yapay zekâ modeli şimdi 2021’de geliştirilmiş olmasına karşın bu model kullanılarak halihazırda biyoloji ve tıp alanlarında pek çok çalışma yapılıyor.
Bu teknolojiyle artık neredeyse her cins proteini inşa edebiliyorsunuz üzere görünüyor”
Ödülün ikinci “yarısı” ise yeni fonksiyonlara sahip proteinler inşa etmeyi başaran Washington Üniversitesinin Protein Tasarımı Enstitüsü Başkanı David Baker‘a gitti.
Nobel komitesi üyesi Johan Aqvist, Baker’ın bilgisayar programını evvel “protein yapılarını yeni boyutlarda çizmek” için akabinde da “hangi amino asit dizisinin bu yapıyı vereceğini bulmak” için kullandığını tabir etti.
Baker’ın oluşturduğu protein çeşitliliğinin “kesinlikle akılalmaz” olduğunu söyleyen Aqvist, “Bu teknolojiyle artık neredeyse her çeşit proteini inşa edebiliyorsunuz üzere görünüyor.” dedi.
2024 Nobel Kimya Ödülleri dün sahiplerini buldu
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, dün, 2024 Nobel Kimya Ödülü’nün “yarısının” “bilgi-işlemsel protein tasarımı” alanındaki çalışmalarından ötürü ABD’li David Baker’a, öbür “yarısının” da “protein yapı tahmini”yle ilgili çalışmalarından ötürü İngiliz Demis Hassabis ve ABD’li John Jumper’a verildiğini duyurmuştu.
Akademiden yapılan açıklamada, David Baker’ın “daha evvel var olmayan ve birden fazla durumda büsbütün yeni fonksiyonlara sahip proteinler inşa ettiği” belirtilirken Demis Hassabis ve John Jumper’ın “kimyacıların yarısının 50 yılı aşkın müddettir uğraştığı sorunu yapay zekâ kullanarak çözdüğü” söz edilmişti.
Açıklamada, bir amino asit dizisinden bir proteinin üç boyutlu yapısını kestirim eden Hassabis ve Jumper’ın geliştirdiği “AlphaFold2” adlı yapay zekâ modeli sayesinde “bilinen 200 milyon proteinin neredeyse tamamının yapısının iddia edilebildiği” vurgulanmıştı.
|
“Yunanistan’da Müslüman, Türkiye’de gavur tohumu”; Kayıp bir jenerasyonun öyküsü ‘Mübadele’
|
